موسیقی آوا فروشگاه موسیقی آوا بندرعباس
نت چیست؟
نُت اصطلاحی است در موسیقی که دو معنی عمده دارد:
- نشانه‌ای در یادداشتهای موزیکال که برای نشان دادن نسبیِ مدت و زمان اجرای یک صوت بکار می رود.
- یک صدای معین، به‌تنهایی.
در واقع الفبای موسیقی هستند که بوسیله آنها صداهای موسیقایی نوشته شده، سپس خوانده و اجرا می شوند. نتها صداهای زیبایی دارند. به عبارتی الفبای موسیقی دارای هفت نت اصلی می باشد که در دو سیستم ارائه می‌شود که عبارتند از: سیستم هجایی و سیستم الفبایی
در صورتی که به نواختن یک ساز موسیقی آشنایی داشته باشید خواندن نت های موسیقی بسیار ساده تر و قابل فهم تر خواهد بود. یادگیری خواندن و نواختن نتهای موسیقی ممکن است در ابتدا با کندی صورت گیرد، اما همانند خواندن و نوشتن، پس از مدتی، جزئی از وجود شما شده و خواهید توانست، نتهای موسیقی را بدون فکر کردن بخوانید و فقط روی نواختن خود متمرکز شوید. در هر صورت برای اجرای یک قطعه موسیقی باید از نت استفاده کرد.
الفبای موسیقی دارای هفت نت اصلی می باشد که در دو سیستم ارائه می‌شود که به سیستم هجایی و سیستم الفبایی معروف می باشند. لازم به ذکر است که در ایران نیز از سیستم هجایی استفاده می‌شود.
- در سیستم هجایی اسامی نتهای موسیقی به صورت ذیل نوشته می شود:
(از چپ به راست بخوانید) Do Re Mi Fa Sol La Si - در سیستم الفبایی اسامی نتهای موسیقی به صورت ذیل نوشته می شود:
(از چپ به راست بخوانید) C D E F G A B
توضیح اینکه : در زبان آلمانی به جای حرف B از حرف H استفاده می‌کنند.
علامت‌ها و نشانه‌های تغییردهنده صدا در سمت چپ نتهای موسیقی می‌آیند و بدون تغییر در مکان آنها بر روی حامل باعث تغییر فرکانس نتها می‌شوند.
این علائم شامل: (دییِز)♯، (بِمُل)♭، (دوبل دییِز) X ، (دوبل بِمُل) 
و (بِکار)♮ هستند. در موسیقی ایرانی دو علامتِ سُری و کُرُن نیز وجود دارد.
♯ (دیِز): هرگاه سمت چپ نتی قرار گیرد، آن را نیم پرده زیرتر می‌کند.
♭ (بِمُل): هرگاه سمت چپ نتی قرار گیرد، آن را نیم پرده بم‌تر می‌کند.
X (دوبل دیِز): هرگاه سمت چپ نتی قرار گیرد، آن را یک پرده زیرتر می‌کند.
(دوبل بِمُل): هرگاه سمت چپ نتی قرار گیرد، آن را یک پرده بم‌تر می‌کند.
♮ (بِکار): هرگاه سمت چپ نتی قرار گیرد، باعث خنثی شدن نشانه تغییردهنده می‌شود و نت به حالت طبیعی برمی‌گردد.
نتهای موسیقی در حالت “زیر” دیِز یا شارپ (Sharp) خوانده می شود مثل: ♯F (فا دییِز) .
نتهای موسیقی در حالت “ بم” بِمُل یا فِلَت (Flat) خوانده می شود مثل: ♭F (فا بِمُل)
همانطور که میدانیم هر صدایی در طبیعت یک طنین و فرکانسی خاص دارد. تفاوت صدا ها در زیر و بمی آنهاست مثل صدای مرد که بم است، دارای فرکانس پایین تری نسبت به صدای زن است. به عبارتی هرچه فرکانس صدا در واحد زمان بیشتر باشد آن صدا زیر وهر چه فرکانس صدا کمتر باشد آن صدا بم خواهد بود. تفاوت نتها هم در زیر و بمی آنها می باشد یعنی فرکانسهای آنها با هم متفاوت است. نتهای «دو- ر – می- فا – سل – لا- سی» هرکدام صدایی مخصوص به خود را دارند. هر چقدر که از نت «دو» به بعد حرکت کنید صدا زیر تر می شود. نت «سی» زیرترین صدا را دارد.
ــــــــــــــــــــــ (یک اکتاو) ــــــــــــــــــــــــــــ
به فاصله یک نت تا همان نت در جلوتر یا عقب تر ، یک اکتاو می گویند. برخی ساز ها به لحاظ تعداد نت ها یا تعداد اکتاو ها ، گسترده تر و برخی محدودترند. گسترده ترین صدا مربوط به پیانو است که حدود هفت اکتاو را در بر می گیرد. در ساز های مختلف با اشکال مختلف از 2 تا 4 اکتاو را خواهیم داشت.
نتهای موسیقی وقتی معنا پیدا می کنند که روی ۵ خط موازی با فواصل یکسان قرار می گیرند. این خطوط در تمام صفحات موسیقی در چندین ردیف پشت سر هم و با فواصل یکسان کشیده شده اند. خطوط حامل، نت های موسیقی را در روی خطوط و بین خطوط حمل می کند. خطوط حامل را از پایین به بالا شماره گذاری می کنند، به این معنی که نتی که روی خط پایین تر نوشته شود، صدایی بم تر از نتی دارد که بر روی خط بالاتر نوشته شده است.
درحالت کلی نت ها به صورت زیر بر روی خطوط حامل قرار می گیرند :
- پنج نت بر روی خطوط قرار می گیرد.
- چهار نت بین خطوط قرار میگیرد.
- یک نت از پایین چسبیده به خط اول قرار می گیرد.
- یک نت از بالا چسبیده به خط پنجم قرار می گیرد.
به این ترتیب نام نت از روی جائی که روی خط های حامل قراردارد مشخص می شود. دیگر مشخصات نت مانند طول آن (مدت زمان امتداد یافتن آن صدا) و غیره را نیز با شکل های قراردادی که برای نت طرح شده نمایش می دهند.
جای قرار گرفتن هر نت در جاهای مختلف این خطوط به خودی خود معنا و مفهومی ندارد و مانند رمز نویسی است که تا کلید آنرا در اختیار نداشته باشیم قادر به خواندن صحیح آن ها نیستیم. لذا در ابتدای خطوط حامل از کلید های خاصی استفاده می شود که به ما می گوید هر علامت نشانگر چه نتی روی ساز است. کلید معمول مورد استفاده در اکثر سازها کلید سل است. این کلید به ما می گوید که نتی که روی خط دوم است نت سل نامیده می شود و بقیه نت ها نیز بر اساس آن نام گذاری می شوند.
در تئوری موسیقی کلاسیک غرب سه نوع کلید وجود دارد:
۱- کلید سل (کلید تریبل) :
محل نت سل بعد از دو میانی* را مشخص می کند که همواره روی خط دوم حامل قرار می گیرد. به این دلیل به آن کلید سل گفته می شود، زیرا به دور خط نت سُل (G)، یک دایره می کشد. این کلید برای نوشتن نت های موسیقی اکثر صدا ها و آواهای موسیقی مانند: سوپرانو (Soprano)، متزو سوپرانو (Mezzo-Soprano)، آلتو (alto) و تنور (Tenor)، ساز های چوبی-بادی (مانند: فلوت، کلارینت و …)، ساز های زهی (مانند: ویالون و گیتار) و ساز های برنجی (مانند: ساکسیفون و ترومپت) مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین با تمام نت های قابل نواختن با دست راست روی پیانو نیز مطابقت دارد. نت هایی که بر روی خطوط حامل در “کلید سُل” نواخته می شوند به ترتیب از پایین به بالا عبارتند از: ر، سی، سل، می، فا و نت های بین خطوط نیز به ترتیب از پایین به بالا، F، A، C و E هستند.
۲- کلید دو :
این کلید ، محل نت دو میانی را مشخص می کند که در گذشته روی خط های اول، دوم، سوم و چهارم حامل قرار می گرفته، اما در حال حاضر تنها روی خط سوم (و به ندرت خط چهارم) قرار می گیرد.
۳- کلید فا (کلید باس) : در گذشته روی خطوط سوم و چهارم قرار می گرفته و مکان نت فا قبل از دو میانی* را مشخص می کرده، اما امروزه تنها روی خط چهارم قرار می گیرد. به این دلیل به آن کلید فا گفته می شود، زیرا خط حامل نت فا (F) را با قرار دادن دو نقطه در دو طرف این خط معین می کند. کلید فا برای نوشتن نت های موسیقی ساز های با تن صدای بم یا پایین (مانند: باس، باسون)، ساز های برنجی (مانند: ترومبون، توبا) و ساز هایی دیگری مانند ویالون سل، یوفونیوم، باریتوم استفاده می شود. همچنین قطعات پیانو برای دست چپ نیز اینروزها عموما در کلید فا (F) نوشته می شوند.
نت هایی که بر روی خطوط حامل در “کلید فا” نواخته می شوند به ترتیب از پایین به بالا عبارتن از : G، B، D ، F و A. و نت های بین خطوط نیز به ترتیب از پایین به بالا، A، C، E و G هستند.
گاهی نیز ما به فضای بیشتری نیاز داریم به عبارتی نت ها از محدوده این پنج خط خارج می شوند و این فضا جوابگو نیست که در این صورت از خطوطی کوچک بالا یا پایین حامل استفاده می کنند. که به آنها “خطوط اضافه” می گویند.
در تقسیم بندی امروزی برای صداهای موسیقی چهار گروه در نظر گرفته می شود. این چهار گروه به ترتیب از صدای زیر به صدای بم عبارتند از:
- سوپرانو (کلید سل)
- تنور (کلید دو خط سوم)
- آلتو (کلید دو خط چهارم)
- باس (کلید فا خط چهارم)
نا گفته نماند از میان اینها کلید سل و فا به ترتیب پراستفاده ترین ها هستند.
