ویولن

ويولن سازی است زيبا، چابک و پراحساس که دارای قابليتهاي بسيار وسيع می باشد بطوری که تمام علاقمندان موسيقي به حياتي بودن آن در اجرای موسيقي اذعان دارند. اين ساز جادويي که علاوه بر تمام توانايي های اجرايي دارای ظاهری زيبا و دلربا می باشد در ارکستر سمفونيك امروزی همراه با ساير اعضاء خانواده اش (ويولا- سلو و کنترباس) حدود 3/2 نوازندگان را به خود اختصاص می دهند و به همين جهت از آنها به عنوان ستون فقرات ارکستر ياد می شود و در اين خانواده نيز ويولن مهمترين وظيفه را به عهده داشته و از نظر تعداد نيز بر ساير اعضاء مقدم است .

در طول تاريخ موسيقي هر از چند گاهی تلاشهايي صورت گرفته تا شايد بتوان اين وظيفه خطير ويولن را به گروه ديگری از سازها محول نمود که تمام اين تلاشها به نتيجه مثبت نرسيده و حتی نزديكترين خويشاوند ويولن که ويولن آلتو می باشد نيز نتوانسته جايگزين مناسبی برای اين برادر کوچکتر خود باشد. 

جمله ای از بتهوون: “برای اجرای موسيقي كلاسيك اگر ويولن نبود راهی نداشتيم مگر آنرا اختراع كنيم.”

در مورد موطن اصلی و زمان پيدايش ويولن نمی توان به طور حتم و يقين اظهار نظر کرد و مکانی را به عنوان موطن و تاريخي را به عنوان زمان آغاز پيدايش اين ساز در نظر گرفت اما می توان گفت سازهای زهی کششی (آرشه ای)  – که اجداد ويولن به حساب می ايند  دارای قدمت بسيار طولانی می باشند و بنا بر نظريه گروهی برای اولين بار پيش از ميلاد مسيح در سرزمين هندوستان به وجود آمده اند اما آنچه را از تاريخچه ويولن می توان به استناد نام برد مربوط به کنده کاری ها و نگاره های اروپايي از حدود سال نهصد ميلادي است که دراين کنده کاری ها و نگاره ها سازهايي قابل تشخيص می باشند که جزو خانواده سازهای زهی کششی محسوب می شوند اما تفسير اين نگاره ها  و دريافت موضوعاتی از قبيل اينكه آيا ويولن تکامل يافته يكي  ازاين سازها است يا اتمام اين سازها الگويي برای شکل گيری ويولن بودند؟ و در اين صورت سهم هر کدام درمسير تکامل ويولن چيست؟ به يقين غير ممکن می باشد و نظرياتی که امروزه ابراز می شوند صرفا براساس گمانه هايي هستند که نزد محققين رواج و امکان بيشتری دارند و نه فرضياتي که از طرق علمی به اثبات رسيده باشند.

برای نواختن معمولا روی شانه ی چپ قرار می گیرد، و با آرشه ای که در دست راست نوازنده است، نواخته می شود.سیم های ویولن از زیر ترین تا بم ترین سیم، به ترتیب زیر کوک می شوند :

• می: سیم اول
• لا: سیم دوم
• ر: سیم سوم
• سل: سیم چهارم

قسمت های ساز ویولن عبارتند از :

• آرشه : یا کمان ترکه ای چوبی است که رشته های مویی دم اسب، در طول آن کشیده شده است و به دو سر آن ثابت شده است.
• تنه : جعبه ای که مابین تخته ی روئی و تخته ی زیرین و جداره های طرفی محصور شده است.
• دسته یا گردان : در واقع دنباله ی چوب آبنوس تکیه سیم هاست که محل انگشت گذاری نوازنده در قسمت بالای آن قرار دارد. نوازنده ی ویولن قادر است ، در تمام طول چوب آبنوس انگشت گذاری کند ، انتهای دسته به جعبه ی کوچکی ختم می شود که سیم ها در درون آن به دور گوشی های کوک پیچیده می شوند.
• خرک : بین سیم ها و طبله ی ویولن قرار گرفته و فشار سیم ها آن را عمود نگه می دارد. نقش خرک آن است که ارتعاش سیم ها را به طبله و به جعبه ی ویولن منتقل می کندو نیز در داخل جعبه میله ای چوبی تقریبا زیر خرک ، اندکی بلند تر از جدار طرفی قرار داده شده که شکل گرده ماهی ، طبله و زیره را حفظ می کند.
• گریف : از آبنوس ساخته شده است و در طول گردن ویولن چسپیده است و تا میانه ی جعبه ی ساز ادامه دارد . گریف جایی است که نوازنده با انگشت خود سیم را به آن می چسباند و به این ترتیب طول سیم را کوتاه می کند و نت های مختلف را می نوازد.
• سیم گیر: از آبنوس، باکسوود و یا رُزوود ساخته شده و در فاصله اندکی از خرک تا آخر تنه ویولن کشیده شده‌است. با زهی تنیده از جنس روده، نایلون، رشته های منعطف فلزی و یا الیاف کربن ساخته میشود و به دکمه‌ای که در قسمت پائین جدار تعبیه شده بند می‌شود.
• سیم ها : سیم ها از جعبه ی کوچک سر ساز آغاز شده در طول چوب آبنوس ، تکیه گاه سیم ها ادامه یافته، از روی خرک عبور کرده و در سیم گیر مهار می شود . سیم های ویولن قبلا از روده ی گوسفند «زه» ساخته می شد. امروزه در سیم های بم تر ، روی روده سیم فلزی نازکی می پیچند و در سیم های زیر تر از مفتول فلزی تنها استفاده می شود.

نخستین سازندگان معروف ویولن در ایتالیا پیدا شدند . «گاسپارو داسالو» نخستین ویولن حقیقی را ساخت، اما معروفترین ویولن ها در شهر کرمونا ساخته شدند. «آندره اماتی» و فرزندش «نیکولا اماتی» و شاگردش «آنتونیو استرادیواریوس» بهترین ویولن های دنیا را تا کنون ساخته اند.